Η φάσσα είναι ένα θήραμα που δεν αφήνει κανέναν κυνηγό ασυγκίνητο στην θέα της και στις εντυπωσιακές πτήσεις που κάνει. Πανέξυπνο πουλί με μεγάλο δείκτη ευφυίας, που ίσως αυτός είναι και ο λόγος που καταφέρνει να επιβιώνει στις πιο δύσκολες και περίεργες καιρικές συνθήκες. Παρατηρητικό πολύ, που κάθε τι ξένο και περίεργο στον τόπο που έχει εγκατασταθεί, θα το κάνει να αλλάξει το συνήθες πλάνο του προκειμένου να το αποφύγει. Τις φάσσες λοιπόν θα τις χαρακτήριζα ως ένα στρατό ανίκητο με πειθαρχία και ιεραρχία στην δομή του, στοιχεία που αξιοποιούν για να εξασφαλίσουν την διαβίωσή τους στο πέρασμα των χρόνων.

Σε κάθε κοπάδι μετανάστευσης τα μπροστινά πουλιά είναι τα έμπειρα που έχουν ξαναταξιδέψει. Αρκετές φορές, στη μέση υπάρχουν τα νεαρά - φετινάρια που ακολουθούν την πείρα και στο τέλος του κοπαδιού είναι τα δυνατά πιό μεγάλα σε ηλικία από τα μπροστινά, τα οποία παρέχουν ασφάλεια στο ταξίδι των νεαρών. Παρατηρήστε το κοπάδι και δείτε εάν το σχήμα του είναι μακρόστενο, τότε έχει ταξίδι μπροστά του. Μην το υπολογίζετε, σίγουρα δεν θα το ξαναδείτε. Εάν είναι σαν μια μπάλα τότε μετακινείτε για αλλαγή τόπου βοσκής, κούρνιας, για λόγους ενόχλησης ή έλειψη τροφής και τέλος εάν το κοπάδι έχει πλάτος και που σίγουρα θα πετά σε πιο χαμηλό ύψος τότε μην το αφήσετε… Αξίζει να ασχοληθείτε, κάπου κοντά θα πιάσει και έχει εμπιστευτεί το μέρος. Την χώρα μας την επισκέπτεται ως μεταναστευτικό είδος τέλη Σεπτέμβρη με αρχές Οκτώμβρη για να ολοκληρωθεί το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου βάση τριών σημείων Ανατολικά, Βόρεια και Δυτικά ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στα Βαλκάνια, ίσως και πιό βόρεια.

Ο Κ. Σχοιναράκης με την παρέα του κάπου στον Όλυμπο.

Αυτές θα βρούνε σε αρκετές περιοχές της χώρας μας τις τοπιάρες, που έχουν κάνει την δικιά τους κοινωνία και κάποια στιγμή θα σμίξουν και θα συνεργαστούν για να περάσουν τον δύσκολο χειμώνα. Εκείνη την χρονική περίοδο, στα μπασίματα της, ίσως δώσει σε πολλούς μας την ευκαιρία κάρπωσης, αλλά στους καθαρόαιμους φασσάδες, θα δώσει δείγματα της επερχόμενης κυνηγετικής φασσοχρονιάς. Στο πέρασμα των χρόνων επειδή με την εξυπνάδα και την ικανότητα να προσαρμόζεται και να αλλάζει εύκολα συνήθειες, έχει δικαιολογημένα μερικές φορές την φήμη της ανίκητης, ατσάλινης, σιδερένιας κλπ. και συνήθως απογοητεύει όποιον νέο κυνηγό θέλει να ασχοληθεί με το κυνήγι της.

Ακόμη και το πέταγμα της, ο όγκος του κάθε πουλιού, το μέγεθος του κάθε μπουλουκιού, η απόσταση που διατηρεί το ένα πουλί με το άλλο κατά το πέταγμα, είναι στοιχεία που ξεγελούν κάποιον άπειρο συνάδελφο που περιχαρής περιμένει το μεγάλο μπουλούκι να συνεχίσει την πορεία που κρατά κατά το καρτέρι του. 'Εκπληκτος μετά το άδειασμα του τουφεκιού του, διαπιστώνει ότι τα σιδερένια πουλιά που τον καβάλησαν και έδειχναν στόχος εύκολος, πέρασαν εύκολα και χέρι δεν τους έβαλε. Τα κυριότερα στοιχεία που πρέπει να διαθέτει κάποιος μας για να έχει επιτυχίες στο κυνήγι της, είναι η υπομονή, η επιμονή, η παρατήρηση των γαλάζιων πουλιών και η ευχέρεια χρόνου. Η σωστή παρατήρηση θα μας δώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα και πρέπει να ξέρουμε τις ημερήσιες συνήθειες αυτού του πουλιού για να επιλέξουμε το σωστό καρτέρι.

Ο Νώντας και ο Γιώργος, καρτερώντας τις γαλάζιες στην ορεινή Ναυπακτία.

Υπάρχουν μέρες που πάμε στον κυνηγότοπο απλά για να “διαβάσουμε” τα πουλιά, αποκρυπτογραφούμε το μέρος, καθήμενοι ακίνητοι, με τα μάτια καρφωμένα στο συννεφιασμένο ουρανό και το τουφέκι στη θήκη, καρτερώντας να μάθουμε τις συνήθειες του κοπαδιού, να δούμε πορείες, να ορίσουμε καρτέρια με το νου, προκειμένου να κάνουμε ένα απολαυστικό και αποδοτικό κυνήγι με την παρέα μας. Ίσως το μόνο εργαλείο που αναλαμβάνει εκείνες τις μέρες δουλειά, είναι το σπαστό χειροπρίονο που χω πάντα στο σακίδιο μέσα, και χρησιμοποιώ για να “σταμπάρω” τις θέσεις που θα κάτσουμε και να αφήσω λίγο υλικό όμοιο με την βλάστηση του κάθε τόπου για κατασκευή φυλάχτρας. Είπαμε, κάθε τι παράξενο και διαφορετικό, είναι απαγορευτικό!

Το πρωί όταν ξεκουρνίασουν θα συγκεντρωθούν σε ξερά δέντρα για ήλιο και νερό, ειδικά τους κρύους μήνες Δεκέμβρη, Γενάρη που η βραδινή παγωνιά, ξεραίνει το λαιμό τους και πρέπει οπωσδήποτε να πιούν τρεχούμενο νερό που δεν έχει παγώσει την νύχτα. Εδώ έχω παρατηρήσει κάτι στα όσα χρόνια την παρατηρώ και την μαθαίνω. Ακόμη και στο νερό της, είναι περίεργη και επιφυλακτική. Δεν θέλει νερό που να τρέχει με ορμή και που κάνει θόρυβο. Επιλέγει συνήθως προσήλιο ζεστό μέρος με ρυάκι, που να τρέχει σταγόνα σταγόνα και που σίγουρα θα υπάρχει αγριοτρίφυλλο που το χρειάζεται για προετοιμασία της γούσας της, για την μεσσημεριανή βοσκή της στο βελάνι. Με το αγριοτρίφυλλο παράγει ένα παχύρευστο υγρό το λεγόμενο γάλα της φάσσας, που μαζί με μικρά χαλικάκια που λαμβάνει, την βοηθά να διασπά και να χωνεύει πιο εύκολα την τροφή της. Έχω παρατηρήσει ότι την εποχή με παγωνιές - ασπρόπαγο που λέμε - τον Γενάρη που το αγριοτρίφυλλο αρχίζει να το “καίει” ο πάγος, είναι η εποχή που έχει βγάλει φύτρο το βελάνι, το οποίο αντικαθιστά το χορτάρι, που δεν το έχει και τόσο ανάγκη. Βγάζει το ίδιο “γάλα” με καλή διατροφική αξία γι'αυτήν.

Εάν δείτε πουλιά χτυπημένα εκείνη την εποχή, θα δείτε ότι έχουν φάει βελάνι με όσο το περισσότερο μεγαλύτερο φύτρο. Έχουν ακουστεί απόψεις ότι σε περίοδο κρύου χειμώνα οι φάσσες κάνουν εσωτερική μετακίνηση στην χώρα μας, λόγω έλειψης τροφής ή για να προφυλαχτούν απο τις κακές συνθήκες. Όταν τελειώσουν τα καλαμπόκια και τα σιτηρά στον κάμπο τότε θα πέσει στο βελάνι (και αυτό με επιφύλαξη απο τόπο σε τόπο ανά την Ελλάδα γιατί είπαμε είναι απρόβλεπτη και θα κάνει αυτό που τη βολεύει) ο κύριος όγκος των πουλιών όμως θα είναι εκεί που έχει επιλέξει να εγκατασταθεί, απλά θα αλλάζει δρομολόγιο για την βοσκή καθ' ότι είναι δυνατό πουλί και καλύπτει μεγάλες αποστάσεις σε μικρό χρόνο. Έχει προβλέψει το μέρος που θα μείνει από τα μπασίματα, να έχει ησυχία και να της προσφέρει μια άνετη διαβίωση.

Ο Πασχάλης Καβουρίδης με τις ατσάλινες κυρίες χαμένος στον δικό του παράδεισο.

Όταν δεν ενοχληθεί το πρώτο δεκαήμερο θα το εμπιστευτεί και θα το φυλάει μέχρι την ανοιξιάτικη αποδημία της. Κατά κύριο λόγο το βελάνι θα είναι δρύς, βελανιδιάς, αριά, οξυάς και όταν η περιοχή προσφέρει κάποιους καρπούς κουμαριάς μύρτιλου ή αγλατζινιάς. Σε κάποιες περίοδους και υπό κάποιες συνθήκες που επικρατούν στον τόπο εγκατάστασης της, την απαντάμε να βοσκά και πουρναροβέλανο. Το καρτέρι μας στη βοσκή χρειάζεται “μαλακό χέρι”, με μονές σίγουρες τουφεκιές είτε από εμάς και διπλανά καρτέρια, να αφήνουμε τα πουλιά να πλανάρουν και να τα βάζουμε ανάμεσά μας, ώστε όλοι να έχουν ένα αποδοτικό κυνήγι ή τουλάχιστον ευκαιρίες για κάποιες τουφεκιές. Μετά λύπης αρκετές φορές, ειδικά στα μπασίματα της, βλέπω συναδέλφους που τουφεκούν πουλιά σε μεγάλες αποστάσεις και ύψη, γνωρίζοντας εκ των πρωτέρων πόσο δύσκολη θα είναι η καταβολή έστω και μιας και αδιαφορώντας για το αν με την τουφεκιά τους χαλάσουν τα πουλιά και την ευκαιρία κάρπωσης σε κάποιο άλλο, παρακείμενο καρτέρι.

Η ακινησία και κάλυψη πρέπει να είναι βασικός κανόνας για να έχουμε επαναλήψεις των πουλιών όπως η κατασκευή φυλάχτρας που προείπαμε με υλικά οικεία του περιβάλλοντος και φυσικά τα κατάλληλα ρούχα, που να εναρομονίζονται στο σύνολο και αυτά. Ένα στεγανό και ζεστό ζευγάρι άρβυλα, ισοθερμικές κάλτσες, ένα στεγανό μπουφάν θα μας διατηρήσουν ζεστούς και στεγνούς, δίνοντας μας την άνεση να παραμείνουμε στο καρτέρι μας όσο θελήσουμε και χρειαστεί. Ο ήχος του όπλου δεν την ενοχλεί τόσο όσο η σιλουέτα του κυνηγού που προσπαθεί να κρυφτεί. Εάν σε δεί δύσκολα θα ξανάρθει. Μετά τη βοσκή θα πάρουν τον δρόμο της επιστροφής για την κούρνια, αφού πρώτα πιούν νερό.

Σχεδόν μπορώ να πω σίγουρα ότι θα προτιμήσουν μια προσήλια ρεματιά-χουνιά με μεγάλα δέντρα, στενή με κάλυψη από τον αέρα, για να έχουν όσο γίνεται μια πιο ζεστή διαμονή. Έχω παρατηρήσει ότι την κούρνια την βλέπει ο ήλιος όσο γίνεται περισσότερο μέχρι την δύση του και όταν αρχίσουν να έρχονται λίγα λίγα τα πουλιά, δεν μπαίνουν αμέσως μέσα, παρά κάθονται σε απέναντι σημείο με ξερό δέντρο ψηλότερα απο αυτήν, για να παρατηρούν τυχόν ανεπιθύμητο επισκέπτη και σιγά σιγά πηδώντας με χαμηλή πτήση πιάνουν την θέση τους κοντά στον κεντρικό κορμό του δέντρου.

Καλή επιλογή για να στήσουμε το καρτέρι μας, είναι σε σημείο στον δρόμο επιστροφής των πουλιών για την κούρνια, μιας και καθ' ότι τα πουλιά είναι από βοσκή, η πτήση τους είναι πιο ομαλή και σταθερή απ' ότι το πρωί. Αποφεύγουμε το κυνήγι μέσα στην κούρνια, διότι πέραν του ότι το θεωρούμε αντιδεολογικό δεν δίνουμε στα πουλιά το δικαίωμα της διανυκτέρευσης. Όποιον τρόπο και αν επιλέξετε να την κυνηγήσετε, πρέπει πάντα να σκεφτείτε το πόσο πρέπει να πιέσετε κυνηγετικά τα πουλιά που έχετε βρεί. Ξέρω έμπειρους φασσάδες που κυνηγούν για αρκετό καιρό τα ίδια πουλιά, και απολαμβάνουν δυνατές εμπειρίες και καλές καρπώσεις, δείχνοντας εγκράτεια, βάζοντας στον εαυτό και στο ταίρι τους αυστηρά όρια και κάνοντας έναν τρόπο διαχείρισης των πιασμένων πλέον πουλιών.

Υπάρχουν φορές που η κυνηγοσύνη έχει να μας δώσει.

Προσωπική επιλογή μου για το τσοκάρισμα του όπλου μου, είναι μεταξύ * και ** άστρων. Το τουφέκι, δίκαννο ή αυτογεμές, ανάλογα στην κρίση και τα θέλω του καθενός μας. Πρέπει να είναι εναρμονισμένο στο σωματότυπο μας, ακόμη και με τα ρούχα που συνήθως κυνηγούμε. Το λίγο λάθος στην αρχή αποδυκνύεται πολύ στο τέλος και επηρεάζει κατά πολύ, το όποιο αποτέλεσμα. Επιλογή μου είναι φυσίγγια καλής ποιότητας, με γομώσεις μεταξύ 34 και 38 γρ. σκάγια, σε νούμερο 6 & 7. Η φάσσα θέλει μαλακό και γρήγορο φυσίγγι μου έλεγαν οι παλαιότεροι και να αποφεύγω τις ακραίες magnum και super magnum επιλογές. Μετά από τόσα χρόνια βλέπω πόσο δίκιο έχουν!

Όλα τα παραπάνω που αναφέρω είναι προσωπικές παρατηρήσεις και όχι δόγματα, οι οποίες αποκτήθηκαν κυνηγώντας τις γαλάζιες επί σειρά δεκαετιών, στις δασωμένες πλαγιές της πατρίδας μας. Το κυνήγι του συγκεκριμένου θηράματος το θεωρώ σαν ένα συνεχές παιχνίδι στρατηγικής που ξεγελά εύκολα το άπειρο μάτι, το απογοητεύει, το δυσκολεύει αλλά υποκλίνεται στην γνώση και εμπειρία αυτού που έχει υπομονή, επιμονή και ψυχραιμία απέναντί του.

Εύχομαι σε όλους καλή και ασφαλή νέα κυνηγετική χρονιά με αξιοπρέπεια, ήθος και σωστή διαχείριση!